پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد

 

به مناسبت روز جهانی بیماری التهابی روده/ جوانان ۱۵تا ۴۰سال، جامعه هدف این بیماری خودایمنی هستند

همایش بیماری های روده ای به مناسبت روز جهانیIBD یا بیماری های التهابی روده، پنجشنبه ۲۷اردیبهشت ماه در پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد.

در این همایش، شبنم شاهرخ عضو هیئت علمی پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد، در خصوص بیماری التهابی روده، گفت: این بیماری یک بیماری خودایمنی است. بیماری خودایمنی یعنی بدون آن که عامل بیگانه ای وارد بدن شود، سیستم ایمنی ارگانی را به عنوان عامل بیگانه در نظر می گیرد و به آن حمله می کند. در اینجا سیستم گوارشی و روده بیگانه در نظر گرفته شده که سیستم ایمنی بر علیه آن موادی را ترشح کرده و باعث التهاب و زخم در آن ناحیه می شود. 

وی ادامه داد: سیستم گوارشی از دهان، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و در نهایت تا مقعد ادامه دارد. اعضای روده بزرگ از پایین از رکتوم، سیگموئید، کولون نزولی، کولون عرضی، کولون صعودی و سکوم تشکیل شده که سپس وارد روده باریک می شود. روده بزرگ ۸۰سانت و روده باریک با وجود قطر کمتر ولی طولی معادل ۳متر دارد. روده باریک از پایین شامل ایلئوم که در افرادی که کرون دارند، ۸۰درصد این ناحیه درگیر است. سپس وارد ژژنوم و دئودنوم و بالاتر می شویم.

دکتر شاهرخ در ادامه اظهار کرد: بیماری التهابی روده که در اثر بیماری خودایمنی روده ایجاد می شود، شامل دو قسمت کرون و کولیت السروز است. کولیت السروز یا کولیت زخمی فقط روده بزرگ را گرفتار می کند که این درگیری از پایین تا بالا بصورت پیوسته ادامه دارد و در نهایت ممکن است کل روده را گرفتار کند. در کرون ممکن است که قسمت پایین گرفتار نباشد. همچنین در ۸۰-۷۰درصد موارد روده باریک نیز گرفتار می شود.   

به گفته این عضو هیئت علمی پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد، تا ۵۰سال قبل مشکل، بیماری های عفونی بود و اکنون با رعایت بهداشت و افزایش نظارت های بهداشت محیط، بیماری های عفونی کاهش یافته و بیماری های خود ایمنی شیوع پیدا کرده است. 

وی تصریح کرد: بیماری التهابی روده جزء بیماری های خودایمنی است که شیوع آن روز به روز بیشتر می شود. طبق گفته دکتر اسدزاده، فوق تخصص گوارش علت ایجاد این بیماری می تواند در یک زمینه ژنتیکی مستعد و اضافه شدن عوامل خطر به آن باشد که سیستم ایمنی را دچار مشکل می کند. این عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی، سن فرد که اکثرا افراد جوان ۱۵تا ۴۰سال هستند، قومیت و نژاد که احتمال ابتلا در سفیدپوستان و یهودیان بیشتر است، منطقه زندگی، سیگار کشیدن، رژیم غذایی است.

وی در خصوص علائم بالینی بیماری های التهابی روده، افزود: چندین سال طول می کشد تا این بیماری تشخیص داده شود. این بیماری طیف دارد که یکی از علائم آن درد شکم خفیف به صورت دل پیچه یا درد شدیدی که چند بار جراحی شده است. اسهال از علائم شایع این بیماری است. البته افرادی هم هستند که به یبوست مبتلا می شوند. کاهش اشتها و کاهش وزن نیز ممکن است اتفاق بیفتد. همچنین در صورت شدت بیماری، ممکن است تب و بی اشتهایی شدید رخ دهد که منجر به بستری شدن می شود. علاوه بر مشکلات گوارشی تا یک سوم بیماران گرفتاری خارج از سیستم روده ای از جمله؛ درد مفصل، مشکلات کبد و مجاری صفراوی و مشکلات پوستی پیدا می کنند.

دکتر شاهرخ با اشاره وجود چند روش تشخیصی این بیماری، عنوان کرد: چندین عامل در تشخیص بیماری به ما کمک می کنند که عبارتند از: بررسی فاکتورهای التهابی خون در آزمایش خون، بررسی میزان التهاب در آزمایش مدفوع. البته اصل تشخیص با کلونوسکوپی اتفاق می افتد. همچنین بنا بر شرایط از سی تی اسکن و ام آر آی هم در تشخیص استفاده می شود.  

وی در خصوص روش های درمانی بیماری التهابی روده، گفت: در این مرکز تحقیقات لازم روی سلول درمانی در حال انجام است و منتظر نتایج آزمایشات بالینی آن هستیم.

در ادامه این همایش دکتر احسانی فوق تخصص گوارش در خصوص درمان های دارویی بیماری التهاب روده، بیان کرد: اگر سطح دارویی کافی نباشد و آنتی بادی کم باشد، باید سطح دارو را بالا ببریم اما اگر مقاومت ایجاد شده باشد معمولا سعی می شود که از دارویی از گروه مشابه استفاده شود که البته براساس سطح آنتی بادی و سطح دارو می توانیم تصمیم بگیریم که کدام دارو را جایگزین کنیم.

دکتر انارکی جراح کولورکتال در همین رابطه توضیح داد: اگر پزشک به این نتیجه برسد که بیماری مقاوم به درمان است، عامل اصلی برای تصمیم به جراحی است. 

وی با اشاره به نگرانی مبتلایان به این بیماری از بروز ناباروری، ادامه داد: بیماری التهابی روده به تنهایی باعث ناباروری نمی شود. شانس باروری در بیمار مبتلا به بیماری التهابی روده و یک فرد عادی یکسان است.  

دکتر حکمت دوست، متخصص تغذیه، در مورد تغذیه این بیماران، عنوان کرد: مبتلایان باید تغذیه سالم و متنوع داشته باشند یعنی از همه گروه های غذایی به اندازه مورد نیاز بدن استفاده شود. بیشتر بیمارانIBD نمی توانند هندوانه بخورند و با خوردن آن اسهالشان بدتر می شود. ولی بیمارانIBD هم هستند که با خوردن هندوانه مشکلی ندارند.

وی با اشاره به اینکه در مورد لبنیات باور غلطی وجود دارد، ادامه داد: بسیاری از افراد مصرف لبنیات را از برنامه غذایی خود حذف می کنند ولی ۸۰-۷۰درصد بیماران ماست و پنیر با لاکتوز کم را می توانند تحمل کنند. اگر فردی ماست و پنیر را تحمل نمی کند باید حتما مکمل کلسیم دریافت کند و ویتامین دی در این افراد باید چک شود.

این متخصص تغذیه، اظهار کرد: خونریزی در بیشتر افراد با مصرف فیبرهای خشن مثل پوست تخمه، پوست کیوی ممکن است بیشتر شود. مصرف مکمل ها مخصوصا افرادی که سن بالایی دارند، در موارد حاد می تواند کمک کننده باشد ولی در عود کمتر بیماری تاثیری ندارد. مصرف فست فود، غذاهای سرخ کردنی، ادویه جات و فلفل اکثرا با عود بیماری ارتباط دارد.

وی با اشاره به نقش آلودگی ها در تشدید این بیماری، بیان کرد: بهتر است حتی المقدور غذایی استفاده شود که دارای کمترین میزان آلودگی باشد؛ به طوری که در کودکان با مصرف غذاهای استریل ممکن است نیازشان به دارو کاملا قطع شود. 

حکمت دوست با بیان اینکه رژیم های غذایی ضدالتهابی شامل غذاهایی است که خواص ضد التهابی دارند، افزود: روغن های حاوی امگا ۳بالا و عصاره زردچوبه از جمله این مواد غذایی هستند. رژیم غذایی که سرشار از آنتی اکسیدان ها، مواد ضدالتهابی و میوه و سبزی های تازه، آجیل و روغن هایی که آنتی اکسیدان های فراوان در آن ها دیده می شود نیز مناسب است. باید در نظر داشت الکل، کافئین و شکلات ترشحات دستگاه گوارش را زیاد می کنند که ممکن است اسهال در این بیماران را بدتر کند. 

وی در پایان یادآور شد: در طب گیاهی زردچوبه خاصیت ضدالتهابی دارد که به بیماران توصیه می کنیم که در غذایشان به میزان متناسب زردچوبه را استفاده کنند، ولی نباید داروها را کنار گذاشت و از این روش ها استفاده کرد. در صورت تمایل به استفاده از این روش ها حتما از متخصص طب سنتی مشورت بگیرید.